Własny układ klawiatury w Windows
Co zrobić, żeby w dowolnym programie (czy to program pocztowy czy edytor tekstowy) móc wstawiać dodatkowe znaki, których w standardowym układzie klawiatury brakuje? Poradnik dla użytkowników systemów ze stajni Microsoft, czyli Windowsów – jak zrobić własny układ klawiatury.
Spis treści
Układ klawiatury w Windowsie
Niektórzy zapewne nie wiedzą, że jest coś takiego jak układ klawiatury, a tym bardziej, że można go zmienić. Otóż jak najbardziej – jest! W Windows XP można go znaleźć w Panelu sterowania pod Opcje regionalne i językowe. W zakładce Języki należy kliknąć w Szczegóły. Nie wiem czemu nazwali to „Zainstalowane usługi” (w starszych Windowsach nazywało się to po ludzku układem klawiatury). Jak widzisz, można (po prawej stronie są od tego przyciski) dodać nowy układ lub usunąć istniejący.
W Polsce w zasadzie mało kto używa innego układu niż Polski (programisty). W zasadzie, wielu użytkowników mogłoby równie dobrze używać układu angielskiego (i tak nie używają polskich liter przy pisaniu), ale nie o tym dzisiaj. Układ polskiego programisty pozwala, poza literami A-Z wprowadzić litery polskie, przy pomocy klawisza Alt. Problem w tym, że wielu znaków powszechnie używanych na piśmie, wprowadzić się nie da.
Po więcej informacji odnośnie znaków, których warto używać w tekstach polskich, odsyłam do dość obszernego poradnika Typografii internetowej. Tutaj wspomnę jedynie o najczęściej popełnianych błędach (cytując podaną stronę), czyli nadużywanie minusa zamiast (pół)pauzy, cudzysłów polski zamiast drukarskiego, apostrof zastępczy, trzy kropki zamiast wielokropka – te błędy popełniane są głównie dlatego, że przy najczęściej używanym układzie klawiatury nie da się prosto wprowadzić odpowiednich znaków.
Własny układ klawiatury
Na szczęście dla użytkowników, Microsoft wydał mały programik, który może pomóc w uzyskaniu takiego układu, jakiego potrzebujemy. Mowa o Microsoft Keyboard Layout Creator. Program pozwala na stworzenie własnego układu klawiatury, również w oparciu o istniejący (np. o Polski (programisty)).
Po ściągnięciu, zainstalowaniu i uruchomieniu, należy w menu File wybrać Load existing keyboard. Z listy wybieramy nasz standardowy układ „Polski (programisty)” i możemy przystąpić do działania. W Project wybieramy Properties i wpisujemy własną nazwę układu, np. Polski (programisty) - edycja rozszerzona.
Po kliknięciu na obrazek odpowiedniego przycisku, można wprowadzić znak jaki pod nim chcemy mieć. Aby wprowadzać znaki dodatkowe, najprościej wykorzystać skrót z Altem – w tym celu zaznaczamy z lewej strony Alt+Ctrl (AltGr). Konkretny znak można skopiować z jakiejś strony WWW, tablicy znaków, lub kliknąć Alt i wprowadzić jego kod Unicode. Do tego ostatniego może się przydać strona www.decodeunicode.org.
Aby przetestować nasz układ, wybieramy z menu Project opcję Test Keyboard Layout… (kurcze, nie wiem czemu dostępna jest tylko angielska wersja tego programu, może za słabo szukałem?).
Jak wszystko działa prawidłowo i zgodnie z naszymi zamierzeniami, z menu Project odpalamy Build DLL and Setup Package. Alternatywnie możemy zapicać nasz zmieniony układ i wrócić do edycji później.
Jeśli zbudowaliśmy pakiet z naszym układem, można go zainstalować. Odpalamy plik „setup.exe” i możemy się cieszyć własnoręcznie stworzonym układem, doskonale przystosowanym do naszych potrzeb!
„Co jeśli nie chce mi się budować własnego układu?”
Możesz skorzystać z mojego :) Myślę, że zawiera wszystkie przydatne znaki interpunkcyjne i nie tylko. Jeśli jest tego za mało – zawsze możesz stworzyć własny. Aby przetestować, ściągnij plik z układem klawiatury „Polski (leniwy unicode)”, rozpakuj i zainstaluj. W Panelu sterowania (patrz początek artykułu) możesz wybrać świeżo zainstalowany układ jako domyślny.
Najbardziej przydatne skróty w układzie „Polski (leniwy unicode)”
Najbardziej przydatne skróty (moim zdaniem), które stworzony przeze mnie układ zawiera to:
| Skrót | Opis znaku | Znak | Altkod |
|---|---|---|---|
| alt+; | drukarski cudzysłów otwierający (dolny) |
„ | 0132 |
| alt+' | drukarski cudzysłów zamykający (górny) |
” | 0148 |
| alt+shift+, |
francuski cudzysłów otwierający niemiecki cudzysłów zamykający w polskiej typografii używany jako wewnętrzny cudzysłów zamykający (patrz niżej) |
« | 0171 |
| alt+shift+. |
francuski cudzysłów zamykający niemiecki cudzysłów otwierający w polskiej typografii używany jako wewnętrzny cudzysłów otwierający (patrz niżej) |
» | 0187 |
| alt+q | pojedynczy cudzysłów otwierający | ‚ | 0130 |
| alt+w | pojedynczy cudzysłów zamykający | ’ | 0146 |
| alt+, | twarda spacja | |
0160 |
| alt+. | wielokropek | … | 0133 |
| alt+- | półpauza | – | 0150 |
| alt+= | pauza | — | 0151 |
| alt+r | znak rejestracji (registration mark) | ® | 0174 |
| alt+t | znak handlowy (trade mark) | ™ | 0153 |
| alt+y | znak praw autorskich (copyright) | © | 0169 |
| alt+u | znak waluty Euro | € | 0128 |
| alt+j | znak mnożenia | × | 0215 |
| alt+shift+- | znak różności | ≠ | brak |
| alt+shift+= | znak plus/minus | ± | 0177 |
| alt+` do alt+0 | różne znaki diakrytyczne innych alfabetów | äáçčëéèöšüž |
Jeśli będzie Ci brakowało jakichkolwiek znaków, możesz (po zainstalowaniu) zmodyfikować ten układ klawiatury według własnych potrzeb. Jeśli wystarczy taki – korzystaj do woli :)
Ciekawostki
Windows i „Alt kody”
Trzymając lewy Alt i wpisując na klawiaturze numerycznej dziesiętny kod klawisza w kodowaniu Windowsa (domyślnie polski Windows ma cp1250) poprzedzony zerem, a następnie zwalniając klawisz Alt, wprowadzić można dowolny znak z bieżącego kodowania. Niestety, z praktyki wiem, że nie działa to poprawnie w każdym programie.
Jeśli wprowadzany kod znaku poprzedzimy zerem, zostanie użyty tryb wstecznej kompatybilności DOS (niektórzy pewnie nie wiedzą, że kiedyś był to najpopularniejszy system operacyjny na pecetach) i dla polskiego Windowsa zostnie użyta tzw. strona kodowa 852 – raczej rzadko przydatny bajer.
Istnieje też (podobno – nie sprawdzałem) możliwość wprowadzania dowolnego znaku poprzez podanie numeru jego kodu dziesiętnego Unicode, ale wymaga zmian w rejestrze, więc nie będę go tu opisywał. Jeśli Cię to interesuje, to opisane jest na wikipedii (po angielsku, w polskiej nie znalazłem).
Vim a Unicode
W Vimie istnieje prosty sposób na wprowadzanie znaków Unicode z klawiatury, opisany w systemie pomocy (:help i_CTRL-V_digit). Aby wprowadzić znak, należy (w trybie insert) wcisnąć Ctrl+v u i następnie podać cztery znaki kodu w systemie szesnastkowym, np. Ctrl+v u 2 0 1 e spowoduje wprowadzenie znaku „. Problem w tym, że najczęściej (o ile) znamy kod w systemie dziesiętnym… ale jak ktoś będzie potrzebował, to można bez problemu wykorzystać. Co więcej: w Vimie można oczywiście zbindować konkretne znaki pod konkretnymi skrótami klawiszowymi, ale to nie temat na ten wpis.
Cudzysłów w polskiej typografii
To jest informacja nie związana z samym układem klawiatury, ale z używaniem cudzysłowu w polskiej typografii. Nie należy używać cudzysłowów zastępczych, czyli nie należy pisać "w ten sposób" – poprawne jest pisanie „w ten sposób”. Jeśli chcemy wewnątrz cudzysłowu użyć drugiego (np. do cytatu), należy to robić tak: „kawałek cytatu oznaczamy »w taki sposób«”, zgodnie z tym co podaje Wikipedia.